نقش فرهنگ در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و ارائه مدلی برای دیپلماسی فرهنگی براساس نظر خبرگان

سیاست خارجی یک کشور تا حدودی بازتاب و انعکاس دهنده کیفیت شکل گیری و اجرای سیاست خارجی آن کشور می باشد که این به نوبه خود محصولی از شرایط عمومی جامعه است. به عبارت دیگر، سیاست خارجی هر کشور از حلقههای به هم پیوستهای از یک زنجیره طولانی مناسبات اجتماعی تشکیل میگردد که به حلقههای سیاسی، اداری، اقتصادی و فرهنگی آن کشور گره خورده است. به عبارت دیگر، سیاست خارجی پدیدهای چند وجهی است. از آنجایی که شناخت و مطالعه این حلقههای ارتباطی، مهم و با اهمیت هستند لذا اولاً بدون شناخت آنها نمی توان نحوه شکل گیری و اجرای سیاست خارجی را درک کرد، ثانیاً در جهت بهبود سیستماتیک آن نمی توان اقدامی انجام داد، ثالثاً نمی توان به شیوه مقایسهای و تطبیقی با سایر کشورها، سیاست خارجی را مورد سنجش و ارزیابی قرار داد. فرهنگ یکی از عناصرکلیدی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می باشد و در این تحقیق نیز مولفه های فرهنگی تأثیرگذار در سیاست خارجی کشورمان به روش کاربردی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. با عنایت به اینکه جمهوری اسلامی ایران درصحنه بین الملل با کشورهای مختلف روبرو است لذا برای برقراری مناسبات با هر یک از آنها، باید رفتار فرهنگی خاص آن را داشته باشد. نقش روابط فرهنگی در شکل دادن به هویت ملتها در سطح جهان و نتایج آن در منافع ملی هر کشور و همچنین اهداف، روشها و ابزار روابط فرهنگی نیازمند مطالعه و بررسی نظاممند است. اولویت این بخش از روابط خارجی برای هر کشوری به لحاظ فرهنگ، تاریخ و میراث تاریخی و فرهنگی متفاوت است. اگر فرهنگ به عنوان مجموعهای از نظامهای ارزشی یا تصوراتی در نظر گرفته شود، تعیین کننده رفتار اعضای یک گروه است و به آنها امکان می دهد که هویت خویش را بر پایه آن شکل دهند. در این صورت است که میتوان روابط بینالمللی فرهنگی را رابطهها و مبادلاتی بین نظامهای ارزشی و تصوراتی تلقی کرد که در هویت بخشیدن به گروههای ملی، زیر ملی و فوق ملی به کار میآید. در ادامه، این تحقیق به بررسی سازوکارهای کنونی دیپلماسی فرهنگی (روابط فرهنگی بین المللی) درارتباط با ظرفیت ها و توانمندی های بالقوه فرهنگی کشورمان و همچنین به مطالعه تطبیقی دیپلماسی فرهنگی نه کشور خارجی و آسیب شناسی روابط فرهنگی بین المللی پرداخته است.روش کار این تحقیق با دو روش کتابخانهای و میدانی بوده و اطلاعات بر اساس این دو روش گرد آوری شده است .مصاحبه با 75 نفر از رایزنان و کارشناسان فرهنگی اعزامی به خارج از کشور (از طریق روش تحقیق میدانی به صورت پیمایشی از نمونه آماری ) برای کسب اطلاعات معتبر و موثق در خصوص راهکارهای موثر در دیپلماسی فرهنگی نیز از دیگر روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق بوده است.